Poświadczenie dziedziczenia
Poświadczenie dziedziczenia jest sposobem na formalne stwierdzeniem nabycia spadku, potwierdzającym prawa spadkobierców do własności składników majątku spadkowego.
Dowiedz się, jak na czym polega procedura uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia, kiedy konieczne jest wszczęcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku przed sądem, jakie dokumenty należy przynieść do kancelarii oraz ile wynosi honorarium notariusza.
W razie wątpliwości prosimy o kontakt z notariuszem w celu wyjaśnienia wątpliwości i umówieniu terminu spotkania w kancelarii.
W artykule:
Co to jest akt poświadczenia dziedziczenia
Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia to dokument sporządzany przez notariusza, który wskazuje spadkobierców oraz informuje o ich udziałach w spadku. Dodatkowo, akt ten zawiera informacje o osobach, na których rzecz zmarła osoba uczyniła zapisy windykacyjne.
Wcześniej, czyli przed 2009 rokiem, uzyskanie prawa do spadku było możliwe wyłącznie przez sądowe orzeczenia o nabyciu spadku. Obecnie, dzięki zmianie przepisów, notarialny akt poświadczenia dziedziczenia można uzyskać podczas jednej wizyty w kancelarii notarialnej.
Jednakże, możliwość uzyskania poświadczenia dziedziczenia u notariusza ograniczona jest do sytuacji, gdy spadkobiercy są zgodni co do wysokości udziałów przypadającym im w spadku. Jeśli takiej zgody nie ma, jedyną możliwością potwierdzenia nabycia spadku jest droga sądowa.
Wybór notarialnej procedury poświadczenia dziedziczenia niesie za sobą wiele zalet w porównaniu do drogi sądowej. Procedura jest krótsza, a termin spotkania u notariusza można dostosować do możliwości wszystkich spadkobierców. Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia może być sporządzony w dowolnym miejscu, bez względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. Co więcej, akt ten jest ważny już z chwilą jego sporządzenia i zarejestrowania w rejestrze spadkowym, nie wymaga oczekiwania na uprawomocnienie, tak jak w przypadku orzeczenia sądowego.
Uzyskany u notariusza akt poświadczenia dziedziczenia wywiera takie same skutki prawne, jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Podważenie takiego aktu jest możliwe tylko po przeprowadzeniu postępowania sądowego.
Jak odbywa się sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia
Zasady sporządzania aktów poświadczenia dziedziczenia regulują przepisy ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie w artykułach 95a-95p. Zgodnie z nimi, przed przystąpieniem do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz musi spisać protokołu dziedziczenia, a w sporządzeniu protokołu dziedziczenia powinny uczestniczyć wszystkie osoby zainteresowane, a więc:
- osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi,
- osoby, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.
Protokół dziedziczenia
Protokół dziedziczenia zawiera informacje pozwalające na ustalenie porządku dziedziczenia po spadkodawcy, a w szczególności:
- zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia złożone przez osoby biorące udział w spisywaniu protokołu;
- oświadczenia o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
- oświadczenia o znanych testamentach spadkodawcy lub braku takich testamentów;
- oświadczenia, że w odniesieniu do spadku nie zostało uprzednio wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku i nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku ani nie został sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia;
- oświadczenia, czy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne oraz który spośród spadkobierców powołanych do spadku z ustawy odpowiada warunkom przewidzianym do dziedziczenia gospodarstwa rolnego;
- oświadczenia o obywatelstwie i miejscu zwykłego pobytu spadkodawcy w chwili śmierci;
- oświadczenia, czy były składane oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego, czy zostało wydane orzeczenie dotyczące niegodności spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, oraz czy były zawierane umowy z przyszłym spadkodawcą w przedmiocie zrzeczenia się dziedziczenia po nim;
- wzmiankę o pouczeniu przez notariusza o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń;
- oświadczenie odbierane w toku czynności o tym, czy w skład spadku wchodzą własność lub wieczyste użytkowanie nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub udziały, akcje lub ogół praw i obowiązków w spółce handlowej będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o ile nie zostało ono już złożone w toku wcześniejszych czynności – jeżeli w kręgu osób zainteresowanych znajduje się cudzoziemiec w rozumieniu art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców;
- oświadczenie, czy w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo w spadku objęte zarządem sukcesyjnym.
Akt poświadczenia dziedziczenia
Po spisaniu protokołu dziedziczenia i po uzyskaniu zgodnego żądania osób zainteresowanych notariusz przystępuje do sporządza aktu poświadczenia dziedziczenia. Zgodne żądanie osób zainteresowanych powinno zawierać w szczególności takie elementy jak:
- określenie osoby spadkodawcy,
- tytuł dziedziczenia,
- krąg spadkobierców,
- wysokość przypadających spadkobiercom udziałów w spadku.
Zobacz również
Sprzedaż mieszkania
Dowiedz się, jak sporządzić umowę sprzedaży mieszkania, która będzie zgodna z prawem, na czym polega umowa przedwstępna, jak zabezpieczyć płatność oraz ile wynosi taksa notarialna.
Testament notarialny
Dowiedz się, jakie są rodzaje testamentów i jak taki dokument sporządzić, aby nie był podważony. Sprawdź jak zrobić zapis windykacyjny i kogo można wydziedziczyć.
Protokół zgromadzenia spółki
Dowiedz się, kiedy obecność notariusza na zgromadzeniu wspólników jest niezbędna, co powinien zawierać protokół zgromadzenia wspólników spółki z o. o. oraz akcjonariuszy akcyjnej, a także ile kosztuje sporządzenie protokołu notarialnego.
W razie wątpliwości wyjaśnię formalności niezbędne do uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia, przedstawię listę potrzebnych dokumentów oraz umówię ewentualne dalsze kroki konieczne do zakończenia procedury spadkowej.
Poświadczenie dziedziczenia – lista dokumentów
Stawiając się w kancelarii notarialnej celem sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia należy przedstawić następujące dokumenty i informacje:
- dane osobowe spadkobierców uwzględniające:
- adres zamieszkania,
- numer dowodu osobistego lub paszportu,
- PESEL,
- odpis aktu zgonu spadkodawcy,
- zaświadczenie o numerze PESEL osoby zmarłej,
- ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy,
- odpisy aktów stanu cywilnego osób, które powołane są do spadku z ustawy:
- odpis aktu małżeństwa, jeśli spadkobiercą jest małżonek, oraz
- odpis aktów urodzenia, jeśli majątek dziedziczą dzieci (dla dzieci pozostających w związkach małżeńskich wymagany jest odpis aktu małżeństwa),
- inne dokumenty wpływające na ustalanie prawa do spadku, np.:
- testament, jeśli został sporządzony własnoręcznie przez osobę zmarłą lub też
- wypis aktu notarialnego dokumentującego testament, jeśli został sporządzony przez notariusza.
Podatek od spadku – grupy podatkowe, stawki, zwolnienia, formalności
W myśl przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, spadek podlega podatkowi, którego wysokość zależna jest od wartości spadku oraz od stopnia pokrewieństwa spadkodawcy i
Po śmierci spadkodawcy, w przeciągu 6 miesięcy od dowiedzenia się o swoim powołaniu do spadku, spadkobierca ma prawo spadek odrzucić. Jeśli tego nie zrobi, przyjmuje się, że spadek przyjął z dobrodziejstwem inwentarza z upływem okresu 6 miesięcy, a to powoduje pojawienie się obowiązku zapłaty podatku.
Grupy podatkowe w podatku od spadku
Ustawa o podatku od spadków i darowizn kreuje poniższe grupy podatkowe:
- I grupa: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie;
- II grupa: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;
- III grupa: inni nabywcy;
- „Grupa 0”: małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha; przynależność do grupy 0 uprawnia do całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Podstawą prawną zwolnienia jest art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.
Podatek od spadku – kwoty wolne, zwolnienia
Do obliczenia należnej do zapłacenia kwoty podatku od spadku należy wziąć różnicę między wartością spadku a kwotą wolną od podatku. Podatek od nadwyżki oblicza się według stawki właściwej do określonej grupy podatkowej. Począwszy od 1 lipca 2023 r. obowiązują następujące kwoty wolne:
- 36 120 w I grupie podatkowej,
- 27 090 w II grupie podatkowej,
- 5 733 w III grupie podatkowej.
Przykładowe wyliczenie podatku od spadku
Jeśli osobą dziedziczącą spadek jest wuj, czyli brat matki osoby zmarłej, osoba taka przynależy do drugiej grupy podatkowej. Obowiązuje ją kwota wolna od podatku w wysokości 27 090 zł. Jeśli osobie tej przypadł w spadku samochód o wartości 110 000 złotych, wyliczenie będzie następujące:
kwota do opodatkowania = 82 910 zł (110 000 – 27 090)
wysokość podatku od spadku = 9002,70 = 1893,30 + 7109,40 (wynik z 82 910 – 23 665* 0,12)
Zapłacić należy 9 003 zł, ponieważ kwotę podatku zaokrągla się do pełnych złotych.
Poświadczenie dziedziczenia i co dalej
Osoba, która nabyła spadek (i nabycie to zostało potwierdzone zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia lub prawomocnym postanowieniem sądu) ma obowiązek złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego deklarację podatkową. Osoby z grupy podatkowej „0” mają 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego na złożenie formularza SD-Z2. Osoby z innych grup podatkowych składają formularz SD-3 i mają na to tylko miesiąc od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Zgłoszenie nabycia spadku konieczne jest również przez osoby zwolnione z podatku od spadków i darowizn (grupa „0”), gdyż dopiero fakt zgłoszenia jest warunkiem skorzystania przez nich ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.
Jeśli przedmiotem spadku jest nieruchomość, spadkobiercy zobowiązani są do złożenia wniosku o wpis własności/ współwłasności w dziale II księgi wieczystej prowadzonej dla tej nieruchomości (formularz KW-WPIS).
Poświadczenie dziedziczenia – koszt
Za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz pobiera:
- taksę notarialną,
- opłatę za wypisy – 6 zł za każdą rozpoczętą stronę oraz
- podatek VAT.
Taksa notarialna pobierana przez notariusza uregulowana jest w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości.
W przypadku poświadczenia dziedziczenia wysokość taksy notarialnej wynosi:
- 100 zł netto za sporządzenie protokołu dziedziczenia,
- 50 zł netto za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia,
- 50 zł netto za sporządzenie oświadczenia o przyjęciu spadku,
- 200 zł netto za protokół poszukiwania testamentu (opcjonalnie).
Notariusz określi taksę notarialną na podstawie analizy dokumentów konkretnej sprawy.
Honorarium notariusza obłożone jest 23-procentowym podatkiem VAT.
